علایم و نشانه های سکته مغزی + آزمایش های تشخیصی

اگر متوجه هرگونه علامت و یا نشانه‌ای از سکته مغزی در خود شدید، حتی اگر این علامات بی‌ثبات ، زودگذر، و یا دارای نوسان به‌نظر رسند، و یا ناپدید گشته و از بین روند، به‌دنبال رسیدگی و مراقبت فوری پزشکی باشید. فوراً با شماره اورژانس تماس گرفته، و بدانید که هر دقیقه برای شما باارزش و بااهمیت است.

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که خونی که مسئول تغذیه قسمتی از مغز شما می‌باشد، قطع گردیده و یا شدیداً کاهش پیدا کند، که این امر موجب می‌گردد بافت مغز از اکسیژن و غذا محروم‌ گردد. در عرض چند دقیقه سلول‌های مغز شروع به مردن و نابود شدن می‌نمایند.

سکته مغزی، یک موقعیت اورژانس و فوریت پزشکی است. درمان سریع و بدون‌ درنگ، تعیین‌کننده و حیاتی است. با انجام اقدامات سریع و زودهنگام می‌توان آسیب و صدمه مغزی و نیز عوارض و عواقب بالقوه و محتمل‌الوقوع را به حداقل رساند.

 نشانه ها:
اگر فکر می‌کنید شما و یا فردی دیگر ممکن است دچار سکته مغزی شده‌اید، مراقب این علائم و نشانه‌ها باشید. دقت کنید تا هنگام  آغاز علائم و نشانه‌ها در شما، آنها را یادداشت و ثبت کرده، چراکه طول مدتی که این علائم و نشانه‌ها آشکار و پدیدار گردیده‌اند، ممکن است تصمیمات مربوط به درمان شما را راهنمایی و هدایت گرداند.

۱-  مشکل در راه رفتن

این امکان وجود دارد که تلوتلو خورده، و یا سرگیجه‌های ناگهانی، از دست دادن تعادل، و  از دست دادن هماهنگی را تجربه نمایید.

 ۲-  مشکل در صحبت کردن و فهمیدن(ادراک)

ممکن است احساس گیجی، و اغتشاش کنید. این امکان وجود دارد که در صحبت کردن لغاتی را از قلم انداخته و یا نتوانید آنها را خوب ادا کنید، و یا اینکه در فهم و درک سخنان مشکل داشته باشید.

 ۳-  فلج، رعشه، از کارافتادگی و یا کرختی و بی‌حسی صورت، بازو و یا پا

 این امکان وجود دارد که کرختی، و بی‌حسی ناگهانی، ضعف و یا فلج صورت، بازو و یا پا، خصوصاً در یک طرف بدن شما، ایجاد گردد. سعی کنید تا هر دو بازوی خود را در یک زمان، بالای سر خود آورید. اگر یک بازو، شروع به افتادن کند، این امکان هست که دچار حمله یا سکته گشته‌اید. به همین نحو، ممکن است هنگامیکه سعی در لبخند زدن دارید، یک طرف دهان شما به پایین بیافتد.

 ۴-  اختلال در بینایی در یک چشم و یا هر دو چشم

 ممکن است به طور ناگهانی دید لکه‌دار، تیره، مه‌آلود، و یا سیاه در یک چشم و یا هر دو چشم داشته باشید، و یا اینکه دوتایی ببینید.

 ۵-  سردرد

حالت سر درد ناگهانی و شدید، که ممکن است با تهوع،و یا تغییر در هوشیاری، همراه باشد، ممکن است اشاره‌ای باشد در بروز سکته در شما.

علت :
ممکن است سکته به علت انسداد یک سرخرگ( سکته ایسکمیک)، به‌وجود آید، و یا به علت رگ خونی که نشت کرده و یا پاره شده و از هم پاشیده شده باشد(سکته هموراژیک). بعضی از افراد نیز ممکن است قطع ناگهانی و زودگذر در جریان خون از سوی مغزشان را تجربه نمایند.

سکته ایسکمیک:
حدود ۸۵ درصد سکته‌های مغزی، سکته‌های ایسکمیک هستند. سکته‌های ایسکمیک، زمانی رخ می‌دهند که سرخرگ‌های مغز شما باریک شده و یا انسداد  یابند، که این امر باعث می‌شود جریان خون به شدت کاهش پیدا کند.

عوامل خطر بالقوه قابل درمان :
بسیاری از عوامل می‌توانند موجب افزایش احتمال خطر بروز سکته مغزی شوند. شماری از این عوامل همچنین می‌توانند احتمال بروز سکته قلبی را نیز افزایش دهند. عوامل خطر بروز سکته مغزی عبارتند  :

۱- فشار خون بالا-  احتمال بروز سکته مغزی با بالا رفتن فشار خون از مقدار ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر مرکوری(mmHg)، شروع به افزایش یافتن می‌کند. 

۲-  کشیدن سیگار و یا در معرض دود آن قرار گرفتن.

۳-  کلسترول بالا

۴-  دیابت

۵-  اضافه‌وزن و یا چاقی

۶-  عدم فعالیت فیزیکی

۷-  آپنه (قطع تنفس) مسدودکننده خواب ( یک نوع اختلال خواب که در آن سطح اکسیژن متناوباً در طول شب افت می‌کند.)

۸-  بیماری قلبی عروقی، شامل نارسایی قلبی، نقص قلبی، عفونت قلبی، و یا آهنگ غیرعادی قلب.

۹-  استفاده از بعضی از انواع قرص‌های پیشگیری از بارداری و یا درمان‌های هورمونی که حاوی استروژن هستند.

۷-  اعتیاد به الکل.

۸-  استفاده از داروهای مخدر غیرمجاز و یا مواد مخدر مثل کوکائین و متامفتامین‌ها.

سایر عوامل خطر:
  1.   سن ۵۵ سال یا بالاتر از آن.
  2. سابقه فردی و خانوادگی
  3.   نژاد: در نژاد آفرقایی- امریکایی نسبت به سایر افراد در نژادهای دیگر، احتمال خطر بروز سکته مغزی بیشتر است.
  4.   جنسیت: احتمال خطر بروز سکته مغزی در مردان نسبت به زنان بیشتر است. زنان معمولاً در سنین بالاتر دچار سکته مغزی می‌شوند، و احتمال مرگ آنها ناشی از سکته مغزی معمولاً بیشتر است.

عوارض :

۱- فلج شدن یا فقدان و از دست دادن حرکت ماهیچه

گاهی اوقات کمبود و یا عدم جریان خون در مغز، می‌تواند باعث فلج شدن یک سمت بدن و یا از دست دادن کنترل ماهیچه‌های مشخصی از بدن مثل ماهیچه‌های یک طرف صورت و یا یک دست گردد. این می‌تواند موجب به‌وجود آمدن مشکلاتی در پاره‌ای از فعالیت‌های روزانه مثل راه رفتن، غذا خوردن و یا لباس پوشیدن شود. این احتمال وجود دارد که با انجام ورزش‌درمانی، شاهد بهبود در حرکت ماهیچه و یا قسمت فلج‌شده باشید.

۲-  مشکل در صحبت کردن(تکلم) و یا اختلال در بلع

 این احتمال وجود دارد که سکته مغزی باعث شود تا شما کنترل کمتری بر روی حرکت ماهیچه‌های دهان و یا گلوی خود داشته باشید، و این امر صحبت کردن، بلع و یا خوردن را برای شما دشوار سازد. برای مثال، بعضی از افراد ممکن است به خاطر فقدان هماهنگی عضلات داخل دهان،مبهم و نارسا صحبت کنند( Dysarthria ) و یا حتی با خود زبان و کلام مشکل داشته باشند(عدم قدرت تکلم )، که شامل صحبت کردن و یا فهم و ادراک گفتار دیگران، خواندن و یا نوشتن می‌شود. تحت درمان یک آسیب‌شناس زبان قرار گرفتن  ممکن است به بهبود و ارتقاء مهارت‌های کلامی و گفتاری کمک نماید.

۳-   فقدان و از دست دادن حافظه و یا اشکال و دشواری در فکرکردن

 بسیاری از افرادی که سکته مغزی را از سر گذرانده‌اند، مواردی از فقدان حافظه را تجربه می‌کنند. سایرین ممکن است مشکلاتی در زمینه‌های فکرکردن، تصمیم‌گیری، و موارد تفهیمی و استدلالی داشته باشند. این عوارض و مشکلات ممکن است با درمان‌های توانبخشی بهبود یابند.

۴- مشکلات احساسی

افرادی که سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، ممکن است مشکلات بیشتری در زمینه کنترل احساسات و عواطف خود داشته باشند، و یا اینکه دچار افسردگی گردند.

 ممکن است  بعضی از افرادی که دچار سکته مغزی شده‌اند، درد، بی‌حسی، کرختی و یا سایر احساسات عجیب و غریب در بخش‌هایی از بدن خود که تحت تاثیر سکته قرار گرفته است، داشته باشند. برای مثال اگر سکته باعث شود که شما حس دست چپ خود را از دست بدهید، ممکن است یک احساس خارش یا سوزش ناخوشایندی را در آن دست داشته باشید. بعضی از افراد نیز ممکن است نسبت به تغییرات دما حساس شوند، به خصوص به سرمای زیاد. این امر درد سکته مرکزی و یا سندرم درد مرکزی نامیده می‌شود.

اگر هنوز دچار عارضه سکته مغزی نشده‌اید، اما نگران احتمال وقوع آن در آینده هستید، می‌توانید با پزشک در اتاق فوریت‌های پزشکی، ممکن است شما ملاقاتی با متخصص طب اورژانس، یا پزشک متخصص عوارض و بیماری‌‎های مغزی (نورولوژیست)، و همینطور پرستاران و تکنسین‌های پزشکی داشته باشید.

اولویت اول تیم اورژانس و فوریت‌ها، تثبیت و به موازنه درآوردن علائم و نشانه‌ها و نیز وضعیت کلی پزشکی شما می‌باشد. سپس این ارزیابی انجام خواهد شد که آیا شما دچار سکته مغزی شده‌اید، و سپس پیدا کردن علت بروز سکته مغزی در شما، جهت تصمیم‌گیری در مورد انتخاب بهترین و مناسب‌ترین روش درمان جهت موقعیت شما انجام خواهد گرفت.

اگر شما در یک جلسه تنظیم شده با پزشک خود به دنبال شنیدن نصایح او می‌باشید، پزشک در این جلسه عوامل خطر احتمالی جهت بروز سکته مغزی و بیماری قلبی در شما را ارزیابی خواهد کرد. تمرکز و کانون اصلی گفتگوی شما، برروی اجتناب از عوامل خطر سکته مغزی، مثل نکشیدن سیگار، و عدم استفاده از داروهای مخدر خواهد بود.

همچنین پزشک استراتژی‌های تغییر سبک زندگی، و یا استفاده از داروهایی جهت کنترل فشار خون بالا، کلسترول، و سایر عوامل خطر سکته مغزی را برای شما توضیح خواهد داد.

در بعضی از موارد، ممکن است پزشک انجام آزمایشات مشخص و یا روش‌ها و اقداماتی را توصیه نماید جهت تشخیص بهتر احتمال خطر بروز سکته مغزی در شما و یا درمان شرایط و موقعیت‌های اساسی که احتمال بروز سکته مغزی را در شما افزایش می‌دهد، خود درمورد نگرانی‌های خود و سوالاتی که دارید، صحبت نمایید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر متوجه هرگونه علامت و یا نشانه‌ای از سکته مغزی در خود شدید، حتی اگر این علامات بی‌ثبات ، زودگذر، و یا  دارای نوسان به‌نظر رسند، و یا ناپدید گشته و از بین روند، به‌دنبال رسیدگی و مراقبت فوری پزشکی باشید. فوراً با شماره اورژانس تماس گرفته، و بدانید که هر دقیقه برای شما باارزش و بااهمیت است.

در مورد یک سکته مغزی، هر چه برای مدت طولانی‌تری، به‌آن رسیدگی نشود و یا درمانی صورت نگیرد، احتمال بیشتری جهت آسیب مغزی، ناتوانی و  ازکارافتادگی وجود دارد.  جهت بالاتر بردن اثربخشی و کارایی هر چه بیشتر ارزیابی و درمان، ظرف مدت ۳ ساعت پس از آشکارشدن و بروز اولین علائم و نشانه‌ها، نیاز خواهد بود که در یک بیمارستان مورد درمان قرار گیرید. اگر همراه فردی هستید که به نظر مشکوک به این می‌رسد که دچار سکته مغزی گشته، در طول مدت زمانی‌که منتظر رسیدن اورژانس و کمک می‌باشید، به دقت مراقب وی باشید.

ممکن است پزشک از آزمایشاتی جهت تصمیم‌گیری ریسک و احتمال خطر بروز سکته مغزی شما استفاده نماید که عبارتند از:

۱- معاینه بدنی: پزشک از شما و یا اعضاء خانواده شما در مورد علائم و نشانه‌هایی که هنگام شروع حمله داشته‌اید و اینکه در حال انجام چه کاری بوده‌اید، سوال خواهد کرد. سپس ارزیابی خواهد کرد که آیا این علائم و نشانه‌ها هنوز ثابت و پابرجا هستند یا خیر. همچنین در مورد اینکه چه داروهایی استفاده می‌کنید و آیا تا به حال هرگونه ضایعه و یا صدمه‌ای به سر را داشته‌اید یا خیر، از شما سوال خواهد شد. در مورد سابقه فردی یا خانوادگی بیماری قلبی، TIA، و یا سکته مغزی نیز از شما پرسیده می‌شود.

پزشک فشار خون شما را اندازه‌گیری کرده و  از یک گوشی پزشکی جهت سمع قلب شما بر روی عروق گردنی، استفاده خواهد کرد که می‌تواند مشخص‌کننده آترواسکلروزیس باشد. همچنین ممکن است از یک افتالموسکوپ جهت بررسی علائم و نشانه‌هایی از وجود کریستال‌های ریز کلسترول و یا لخته‌هایی در عروق خونی پشت چشم شما استفاده نماید.

۲-  آزمایشات خون: این امکان وجود دارد که چندین مورد آزمایش انجام دهید، جهت ارائه اطلاعات مهمی به اعضاء تیم درمانی شما در مورد سرعت انعقاد و لخته شدن خون، بالا یا پایین بودن غیر طبیعی قند خون، و اینکه آیا شاخص‌های مهم شیمیایی خون شما طبیعی است یا خیر و نیز احتمال وجود عفونت در شما. زمان انعقاد خون، سطح قند خون و نیز شاخص‌های کلیدی شیمیایی خون،  به عنوان بخشی از برنامه مراقبتی و  درمانی سکته شما،  باید در نظر گرفته شود . همچنین عفونت نیز باید درمان گردد.

۳-  سی‌تی‌اسکن توموگرافی کامپیوتری: تصاویر مغزی، نقش کلیدی و مهمی در تشخیص اینکه آیا شما دچار سکته مغزی شده‌اید و یا اینکه چه نوعی از سکته مغزی را تجربه کرده‌اید، ایفا می‌نماید. در یک سی‌تی‌اسکن، از یک سری پرتوهای اشعه ایکس جهت خلق تصاویر دقیق و واضح از مغز شما، استفاده می‌شود. سی‌تی‌اسکن می‌تواند خونریزی مغزی، تومورهای مغزی، سکته‌های مغزی، و یا سایر عوارض را نشان دهد.  
۴- در MRI از امواج رادیویی و مغناطیسی پرقدرتی جهت خلق تصاویر دقیق و واضحی از مغز شما استفاده می‌شود. MRI می‌تواند آسیب و صدمات بافت مغزی را که به واسطه سکته مغزی ایسکمیک و هموراژی(خونریزی) مغزی ایجاد شده، مشخص نماید. گاهی اوقات این امکان وجود دارد که پزشک ماده حاجبی به داخل  عروق خونی تزریق نماید برای مشاهده سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها و نیز مشخص نمودن جریان خون(آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی یا ونوگرافی رزونانس مغناطیسی).

۵-  اولتراسوند کاروتیدی: در این آزمایش، امواج صوتی تصاویر دقیق و واضحی از داخل سرخرگ‌های کاروتیدی موجود در گردن شما ارائه می‌دهد. این آزمایش تجمع و ساخته شدن ذخائر و رسوبات چربی(پلاک‌ها) و جریان خون در سرخرگ‌های کاروتیدی شما را نشان می‌دهد.

۶-  آنژیوگرام مغزی: در این آزمایش، پزشک لوله نازک قابل ارتجاعی(کاتاتر)، را از میان بریدگی کوچکی، معمولاً از محل کشاله ران، به داخل جاسازی می‌نماید و آن را از میان سرخرگ‌های بزرگتر به سمت سرخرگ کاروتید(شاهرگی) و یا استخوان‌های مهره، هدایت می‌کند. سپس پزشک ماده حاجبی به داخل عروق خونی شما تزریق می‌کند، تا به‌وسیله تصویربرداری اشعه ایکس، قابل رویت باشند. این روش تصویر واضح و دقیقی از سرخرگ‌های داخل مغز و گردن شما را ارائه می‌دهد.

۷-  اکوکاردیوگرام: در روش اکوکاردیوگرام، از امواج صوتی جهت خلق تصاویر دقیق و واضحی از قلب شما استفاده می‌شود. اکوکاردیوگرام می‌تواند منبع ایجاد لخته‌هایی را که ممکن است از سمت قلب شما به مغزتان حرکت کند و باعث ایجاد سکته مغزی شود ، پیدا کند.  

درمان دارویی :
درمان فوریتی و اضطراری  برای سکته مغزی بستگی به این دارد که آیا شما سکته ایسکمیک مسدودکننده سرخرگی، که شایع‌ ترین نوع آن است، را پشت سر گذاشته‌اید یا یک سکته هموراژیک داشته‌اید که مسئول خونریزی داخل مغز شما می‌باشد.

درمان‌های پیشگیرانه  :

اگر سکته مغزی ایسکمیک را پشت سر گذرانده‌اید، این احتمال وجود دارد که پزشکتان داروهایی را جهت کاهش احتمال خطر بروز سکته مغزی دوباره توصیه نماید  .

 استفاده از داروهای ضدپلاکت: پلاکت‌ها سلول‌هایی در خون شما هستند که موجب لخته گردیدن خون شما می‌باشند. داروهای ضدپلاکت، باعث می‌شوند که این سلول‌ها عملکرد لخته‌ نمودن خون را کمتر انجام دهند. شایع‌ترین و بیشترین داروی مورد استفاده ضدپلاکت، آسپرین است. پزشک می‌تواند جهت تصمیم‌گیری دوز صحیح و مورد نیاز آسپرین به شما  کمک نماید.

Image: 

آدرس :تهران جنوب به شمال اتوبان نواب قبل از پل کمیل ساختمان کالای پزشکی ایران (اقاقیا)واحد ۱۲۲

شرکت پیشگامان طب اقاقیا

 

تلفن همراه:  , ۰۹۱۲۵۴۶۷۱۴۲

ایمیل: ptaghaghia@gmail.com

وب سایت: www.ptaghaghia.ir