پرخطرترين بيماران مراجعه كننده به مراكز دندانپزشكي را افراد مبتلا به هپاتيت B ،C و HIV تشكيل ميدهند كه گاهی نيز خود از عفونت مربوطه بی اطلاع ميباشند. لذا طبق اصول احتياطات استاندارد، بايد تمامي بيماران مراجعه كننده به بخشهاي دندانپزشكی را بالقوه آلوده تلقی نمود.
اصول كلي و نكات مراقبتی در مراكز درماني دندانپزشكی :
۱- در مورد تمام بيماران مراجعه كننده بايد به دقت احتياطات استاندارد را رعايت نمود.
۲-هرگونه مراقبت ( معاينه و درمان ) كه نيازمند تماس مستقيم با حفره دهاني ( بزاق يا خون ) بيمار باشد و يا هرگونه اقدامي كه با كمك اجسام يا اقلام قابل آلوده شدن با اين ترشحات صورت ميپذيرد بايد پس از شستشوي
یدستها با صابونهاي حاوي مواد ضدعفوني كننده و سپس پوشيدن دستكش جراحی انجام پذيرد.
۳- حتماً يك ناحيه از محيط اتاق كار بايد به عنوان ناحيه پاك در نظر گرفته شده و پرونده، راديوگرافيها و وسايل نوشتاري و .... در آن قسمت قرار گيرد. همچنين از تماس با اين وسايل يا وسايلي همچون تلفن، كابينتها و غيره تا پس از اتمام كار، خارج شدن دستكشها و شستشوی دستها، اجتناب گردد.
۴- در صورت وجود بريدگی ، زخم، خراش يا ضايعات جلدی بر روي دستها، دو دستكش جراحی با هم پوشيده شود.
۵- هرگز نبايد سرنگ داراي سوزن و بدون درپوش مربوط به بيماران بين پزشكان و كادر درماني دست به دست گردد. از گذاشتن مجدد درپوش سوزن مربوط به سرنگ اجتناب گردد. در صورت نياز تنها با استفاده « از يك دست »، بايد سرنگ و سوزن مربوطه را به صورت مستقيم وارد درپوش آن كه از قبل روی سطحی مانند ميز قرار داده شده نمود و پس از ورود كامل آن، آن را بحالت سربالا قرار داد و محكم كرد.
۶- پوشيدن ماسك جراحی در حين اعمال جراحي دنداني الزامی است. در مورد معاينات ساده پوشيدن ماسكهاي يكبار مصرف كفايت مينمايد. در هر حال چنانچه اقدامات لازم بيش از يك ساعت به طول انجامد بايد ماسك را تعويض نمود. همچنين بلافاصله پس از آلوده شدن ماسك به بزاق يا خون و پيش از تماس آن با ساير پوششها يا ناحيه گردن، بايد ماسك را تعويض كرد.
۷- پوشيدن گان حداقل در مورد مراقبتهای دندانی براي بيماران پرخطر يا حين اعمال جراحي كه احتمال پاشيده شدن خون و ترشحات به محيط اطراف و لباسها وجود دارد، الزامی است. هرگز گانهای استفاده شده را نبايد به خارج از محيط عمل انتقال داد و گان هايی كه به وضوح با خون، بزاق يا ترشحات ديگر آلوده شده اند را بايد بلافاصله پس از اتمام كار با دستكش خارج و در بسته پلاستيكي با برچسب مشخص جهت ضدعفونی شدن ارسال نمود.
۸- در هنگام عمل يا معايناتي كه خطر پاشيده شدن يا اسپري شدن بزاق يا خون وجود دارد، استفاده از عينك محافظ يا محافظ صورت الزامي است.
۹- ترجيحاً بايد از كلاه جراحي يكبار مصرف در هنگام اعمال جراحيهای دهان و دندان استفاده كرد.
۱۰- هرگز در هنگام جراحي از انگشتان جهت دستكاری سوزن بخيه استفاده نگردد. جهت نگهداري مخاط حين بخيه زدن يا اصلاح وضعيت سوزن بر روي سوزنگير، حتماً از يك فورسپس يا وسايل مناسب ديگر استفاده شود.
۱۱- قبل از گره زدن بخيه ها، تا حد امكان سوزن را از محيط كار خود دورتر نماييد.
۱۲- هرگاه به هر دليلی حين عمل دچار مشكل شد، دستكشها بايد خارج گرديده، دستها مجدداً شسته شده و دستكش مجدد پوشيده شود.
۱۳- كليه وسايل بكار رفته و قابل استفاده مجدد بايد پس از خاتمه كار با دستكش جمع آوری و جهت استريل سازي پس از الصاق برچسب حاوی اطلاعات لازم برای بخش CSR ارسال گردد. در صورتی كه بيمار مورد شناخته شده يا مشكوك به ويروسهاي فوق الذكر ميباشد، اطلاع دادن به بخش CSR الزامي است.
۱۴- پروتزها بايد با روشهاي معمول پس از خاتمه كار ضدعفوني گردند.
۱۵- عينك محافظ را پس از پايان كار با اسپري حاوي مواد ضدعفوني كننده يا انواع مناسب ضدعفوني كننده هاي مايع شستشو داده و با حولهاي تميز خشك نمود.
۱۶- رعايت دفع بهداشتي سرنگ هاي جراحي و وسايل يكبار مصرف بكار برده شده، طبق اصول دفع بهداشتي زباله هاي خطرناك صورت پذيرد. در مورد بيماراني كه موارد شناخته شده عفونت با ويروسهاي فوق الذكر هستند، الصاق برچسبي حاوي اطلاعات فوق بر روي كيسه پلاستيكي زباله هاي مربوطه الزامي است.
۱۷- در محدوده كار با بيماران يا بخشهايي مانند آزمايشگاه كه خطر انتقال پاتوژنها وجود دارد از خوردن، آشاميدن يا استفاده از وسايل آرايشي بهداشتي يا دستكاري لنزهاي تماسي اجتناب گردد.
۱۸- بر واكسيناسيون كليه پرسنل تيم دندانپزشكي نسبت به واكسن هپاتيت B بايد تاكيد گردد. انجام آزمايش جهت تعيين تيتر HBsAb حداقل به فاصله ۸ هفته پس از تكميل سري واكسيناسيون اختياري است ولي بهتر است انجام شود اما تزريق يادآور واكسن بطور روتين توصيه نميگردد.
در مورد بيماران مبتلا به عفونت با ويروسهاي هپاتيت B ،C و HIV توجه دقيق به نكات زير ضروری است:
الف) عفونت با ويروسهاي فوق الذكر لزوماً دليلي براي عدم پذيرش بيماران در مراكز دندانپزشكي و ارجاع آنها نميباشد.
ب) اعضاي تيم درماني دندانپزشكي كه در تماس مستقيم با حفره دهاني چنين بيماراني قرار خواهند گرفت بايد به صورت كامل ولي با حفظ رازداري پزشكي در جريان مشكلات بيماران قرار گيرند. هرگونه اقدام درماني توسط دانشجويان يا كارآموزان مختلف بايد تحت نظارت كامل اساتيد و پس از ارائه توضيحات لازم صورت پذيرد.
ج) حتی الامكان بايد پيش از شروع برنامه درماني، وضعيت طبی چنين بيماراني به لحاظ ميزان انتقال دهي بيماري از قبل مشخص شده باشد. دانستن وضعيت بيماران از نظر ساير ويروسهاي مطروحه، درمان هاي انجام شده قبلي و در حال انجام، عوارض بيماري و شرايط كبدی، كليوی.
د) با عنايت به نكات فوق بايد در مورد ارجاع بيماران پيچيده به مراكز تخصصي تصميم گيري نمود.
